آیا دیابت باعث کوری می‌شود؟
دیابت می‌تواند باعث نابینایی شود، اما نه همیشه. این اتفاق فقط وقتی می‌افتد که قند خون برای مدتی طولانی بالا بماند و آسیب به رگ‌های ظریف چشم درمان یا کنترل نشود. با مراقبت درست، چکاپ منظم چشم و کنترل قند خون، می‌توان جلوی بیشتر موارد نابینایی را گرفت.
بسیاری از افراد نمی‌دانند که نابینایی ناشی از دیابت قابل پیشگیری است. مشکل اصلی در واقع از جایی شروع می‌شود که قند خون بالا، به مرور زمان به مویرگ‌های ظریف شبکیه آسیب می‌زند و باعث نشت، تورم یا رشد غیرطبیعی رگ‌ها می‌شود. همین تغییرات در نهایت می‌توانند دید را تار کنند یا کاملا از بین ببرند.
در این مقاله از دارو دات کام درباره نابینایی ناشی از دیابت، راهکارهای پیش‌گیری‌کننده و انواع درمان این مشکل صحبت می‌کنیم.
آیا ابتلا به دیابت باعث نابینایی می‌شود؟
نه به‌صورت قطعی، اما اگر دیابت کنترل نشود، خطر نابینایی زیاد است. آسیب به چشم در اثر دیابت معمولا تدریجی است و از مراحل ساده شروع می‌شود. با وجود این، اگر به موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند به نابینایی کامل برسد.
مهم‌ترین مشکلات چشمی مربوط به دیابت عبارتند از:
- رتینوپاتی دیابتی: رگ‌های شبکیه آسیب می‌بینند، نشت می‌کنند یا غیرطبیعی رشد می‌کنند. این بیماری اصلی‌ترین علت نابینایی در بزرگسالان محسوب می‌شود.
برای آشنایی کامل با رتینوپاتی دیابتی، می‌توانید مطلب زیر را مطالعه کنید:
- ادم ماکولا: تورم در قسمت مرکزی شبکیه که باعث تاری دید و مشکل در دیدن جزئیات می‌شود.
- گلوکوم (آب‌سیاه): دیابت خطر تخریب عصب بینایی و ابتلا به آب‌سیاه را بیشتر می‌کند.
- آب‌مروارید: لنز چشم زودتر کدر شده و دید تار می‌شود.
پیشرفت‌های پزشکی زیادی مثل تزریق دارو، لیزر یا جراحی باعث شده درمان این مشکلات به شکلی اثربخش انجام شود. اما چالش اصلی همچنان بی‌اطلاعی افراد و چک نکردن سالانه چشم‌هاست. تا حدی که بیشتر نابینایی‌ها به‌خاطر تاخیر در مراجعه یا بی‌توجهی به معاینات دوره‌ای اتفاق می‌افتند.
چه کسانی بیشتر در معرض مشکلات چشمی دیابتی قرار دارند؟
همه افراد مبتلا به دیابت نوع ۱، دیابت نوع ۲ یا دیابت بارداری در خطرند، اما برخی بیشتر در معرض آسیب چشم هستند:
- مدت‌زمان ابتلا: هرچه مدت دیابت بیشتر باشد، احتمال آسیب چشمی بیشتر است (بعد از ۲۰ سال: تقریبا همه افراد مبتلا به نوع ۱ و بیش از ۶۰٪ از مبتلایان به نوع ۲ نشانه‌هایی دارند).
- کلسترول بالا و بیماری کلیوی: این بیماری‌ها نشانه آسیب گسترده به مویرگ‌ها است.
- بارداری: تغییرات هورمونی می‌تواند رتینوپاتی را تشدید کند.
- سیگار: سیگار و دخانیات آسیب مستقیمی به رگ‌ها وارد می‌کند و ترک سیگار می‌تواند به کاهش این آسیب‌ها کمک کند.
- قند خون و فشار خون بالا: هر دو رگ‌های چشم را سریع‌تر تخریب می‌کنند.
اگر به دنبال شناخت یک رویکرد قدرتمند برای مدیریت و پیشگیری از افزایش قند خون هستید، پیشنهاد می‌شود مطلب زیر را بررسی کنید:
چه عواملی باعث نابینایی مرتبط با دیابت می‌شوند؟
- طولانی بودن دیابت
- کنترل ضعیف قند خون
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- بیماری کلیوی
- بارداری
- سیگار کشیدن
برای آشنایی با دلایل افزایش احتمال ابتلا به عفونت‌های قارچی در افراد دیابتی و راه‌های پیشگیری، می‌توانید مطلب زیر را مطالعه کنید:
چگونه بینایی از دست رفته ناشی از دیابت را درمان کنیم؟
با اینکه درمان کاملی هنوز وجود ندارد، روش‌های امروزی می‌توانند بیماری را کنترل کنند، جلوی پیشرفت آن را بگیرند و در مواردی دید را بهبود دهند. نوع و شدت آسیب مشخص می‌کند که کدام درمان لازم است.
داروها
تزریق داروهای ضد رشد رگ‌های غیرطبیعی به داخل چشم رایج‌ترین درمان است. این داروها جلوی نشت رگ‌ها و تورم ماکولا را می‌گیرند و دید مرکزی را بهتر می‌کنند.
ویترکتومی (زجاجیه‌برداری)
در مراحل پیشرفته، جراحی ویترکتومی انجام می‌شود تا خون و زخم داخل چشم برداشته شود. این کار مسیر نور به شبکیه را باز کرده و از جدا شدن شبکیه جلوگیری می‌کند.
جراحی
در ویترکتومی، ژل داخل چشم (زجاجیه)، خون و بافت‌های آسیب‌زننده برداشته می‌شوند. سپس، با محلول یا حباب گاز جایگزین آن می‌شود تا شبکیه در جای درست ترمیم شود. انجام زودهنگام این عمل می‌تواند بخش زیادی از دید را برگرداند.
درمان با لیزر
لیزر با ایجاد سوختگی‌های ریز روی شبکیه، رگ‌های نشت‌کننده را می‌بندد و رشد رگ‌های غیرطبیعی را متوقف می‌کند.
- لیزر فوکال برای نشت‌های محدود و تورم ماکولا؛
- لیزر پراکنده (PRP) برای مراحل پیشرفته و کاهش نیاز اکسیژن شبکیه.
آیا می‌توان از نابینایی مرتبط با دیابت پیشگیری کرد یا آن را به تاخیر انداخت؟
بله، از دست‌دادن بینایی در اثر دیابت چیزی نیست که به‌صورت ناگهانی اتفاق بیفتد. با مدیریت درست دیابت و مراقبت منظم از چشم‌ها می‌توان جلوی آن را گرفت یا دست‌کم به تاخیر انداخت. مهم‌ترین اصل، کنترل سه شاخص کلیدی (A، B، C) دیابت است:
- A1C (قند خون میانگین) را در محدوده هدف نگه دارید.
- Blood Pressure (فشار خون) را کنترل کنید.
- Cholesterol (کلسترول خون) را متعادل نگه دارید.
از آنجایی که رتینوپاتی دیابتی در مراحل اولیه علامتی ندارد، معاینه چشم با مردمک باز باید دست‌کم سالی یک بار انجام شود تا مشکلات هر چه زودتر شناسایی شوند.
پیشگیری از نابینایی ناشی از دیابت
| علت اصلی نابینایی مرتبط با دیابت | چگونه باعث کاهش دید می‌شود | راه‌های پیشگیری |
| رتینوپاتی دیابتی | به شبکیه، یعنی بخش گیرنده نور در چشم، آسیب می‌زند. | کنترل قند خون در محدوده هدف، تنظیم فشار خون، انجام معاینه منظم چشم و درمان زودهنگام برای پیشگیری از پیشرفت بیماری. |
| آب‌سیاه | باعث بالا رفتن فشار داخل چشم و آسیب به شبکیه و عصب بینایی می‌شود. | انجام منظم معاینه چشم برای بررسی احتمال ابتلا. |
| آب‌مروارید | لنز چشم را کدر می‌کند و مانع عبور نور می‌شود. | محافظت از چشم در برابر پرتو UV و اشعه ایکس و حفظ قند خون در محدوده طبیعی. |
تشخیص و درمان زودهنگام بیماری‌های چشمی دیابتی می‌تواند از کاهش یا از دست‌دادن بینایی پیشگیری کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر دیابت دارید، باید سالی یک بار معاینه کامل چشم با مردمک باز انجام دهید، حتی اگر دیدتان طبیعی باشد. اما در صورت بروز علائم ناگهانی، باید فورا به چشم‌پزشک مراجعه کنید، چون ممکن است نشانه مشکلی جدی مثل جداشدگی شبکیه باشد.
علائم هشداردهنده شامل:
- دیدن ناگهانی لکه‌ها یا «رشته‌های شناور» در میدان دید؛
- درخشش نورهای ناگهانی؛
- وجود سایه یا پرده تاریک که روی دید شما حرکت می‌کند؛
- تاری، انحراف یا از دست دادن ناگهانی دید؛
- فشار مداوم در چشم‌ها.
توصیه‌‌ای از تیم دارو دات کام به شما
چشم‌هایتان یکی از ارزشمندترین دارایی‌های شما هستند. درست است که دیابت خطری جدی برای بینایی محسوب می‌شود، اما حفظ قدرت چشم و بینایی شما به مراقبت و توجه خودتان بستگی دارد. دو کار حیاتی را همین امروز انجام دهید:
- برنامه‌ی معاینه کامل چشم (با مردمک باز) را دست‌کم سالی یک بار انجام دهید.
- شاخص‌های ABC دیابت (قند، فشار، کلسترول) را تحت کنترل داشته باشید.
این دو قدم ساده، موثرترین سپر شما در برابر نابینایی هستند. منتظر علائم نباشید و از همین حالا برای حفظ دیدتان تا آخر عمر اقدام کنید.
منابع مقاله:
healthline | medicalnewstoday | cdc | mayoclinic | nei.nih | nhs | myhealth.alberta | preventblindness | clevelandclinic | diabetes | medlineplus | webmd
